گزارش زنبور (psyllaephagus procerus mercet (hym.:encyrtidae، پارازیتوئید پسیل آسیایی مرکبات diaphorina citri hem.:psyllidae از ایران (گزارش کوتاه)

پسیل آسیایی مرکباتdiaphorina citri kuwayama  (hem.: psyllidae) به علت انتقال باکتریcandidatus liberibacter asiaticus عامل بیماری مهم و مخرب لکه سبز (میوه سبز) مرکبات، (huanglongbing (hlb))، از آفات مهم مرکبات در ایران می‎باشد. طی چندین مرحله نمونه‎برداری از باغ‎های مرکبات آلوده به پسیل به منظور جمع آوری و شناسایی گونه‎ی غالب در شهرستان جیرفت و انجام مطالعات رفتاری روی پارازیتوئید آن، فعالیت یک گونه زنبور از خانواده­ی encyrtidae روی درختان لیموشیرین citrus limetta (rutaceae) آلوده، در منطقه­ی کوشکمور شهرستان جیرفت واقع در استان کرمان با مشخصات جغرافیایی 28 درجه و 19 دقیقه‎ی عرض شمالی، 58 درجه و 14 دقیقه‎ی طول شرقی و با ارتفاع 549 متر از سطح دریا، در اردیبهشت سال‎های 1389 و 1390، مشاهده گردید. نمونه‎ها توسط نویسنده ی چهارم به نام psyllaephagus procerus mercet, 1921شناسایی گردید که گزارش جدیدی برای فون حشرات این خانواده در ایران محسوب می گردد (1, 2). در حال حاضر این گونه با گونه‎ی metaprionomitus procerus mercet, 1921 مترادف است (3) و از این جنس تاکنون گونه‎هایp. pistaciae ferrière, 1961، p. stenopsyllae (tachikawa, 1963) و p. zdeneki noyes & fallahzadeh, 2005 از ایران گزارش شده‎اند (1). طول بدن در ماده‏ها 3/1 میلی‏متر و در نرها 1/1 میلی‎متر. اولین بند شاخک هم‎اندازه‎ی 4-5 بند اول فونیکول، طول بندهای 1 تا 4 فونیکول بلندتر از عرض آن، ولی بندهای 5 و 6 دارای طول و عرض مساوی هستند، پاها به طور کامل زرد رنگ نبوده و ران پای عقب و در برخی از موارد، بخشی از ساق پاهای میانی و عقبی تیره رنگ هستند، کوکساها تیره‏رنگ، رگبال marginal نوک تیز شده و تقریباً طول و عرض برابری دارد و از 5/2 برابر رگبال stigmal کوتاه‎تر است، سپرچه سبز و یا سبز مایل به آبی است، شکم بلندتر از سینه نبوده و یا بطور جزئی بلندتر از آن است (4). تا کنون گیاه fraxinus sp.. از خانواده‎ی oleaceae و pyrus communis از خانواده‎ی rosaceae میزبان های گیاهی مرتبط با این زنبور معرفی شده اند. جمع‎آوری این زنبور از روی درختان لیمو شیرین آلوده به پسیل آسیایی مرکبات یک ارتباط جدید میزبان گیاهی- گیاه‎خوار- زنبور پارازیتوئید در دنیا محسوب می‎گردد. این گونه به عنوان پارازیتوئید اولیه پوره های حشراتی از راسته‎ی hemiptera شناخته شده است. میزبان‎های گزارش شده عبارتند از: eulecanium ciliatum (hem.: coccidae)cacopsylla sp.،cacopsylla pyri  وpsyllopsis fraxini  (hem.: psyllidae). تا کنون وجود این زنبور از ارمنستان، آذربایجان، اسپانیا، گرجستان، مجارستان، ایتالیا، مولداوی، مغولستان، لهستان، روسیه، ترکیه و اکراین گزارش شده است(3). نمونه‎هایی از این گونه در آزمایشگاه حشره‎شناسی دانشگاه ولی‎عصر(عج) رفسنجان و مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی نگهداری می شوند.